Ik schrijf niet veel in het Nederlands. Soms verstop ik me achter die ene taal die me gewoon iets eenvoudiger doet praten. De taal waarin ik veel beter de woorden weet te vinden die precies weergeven wat ik voel en denk. Niet dat het Nederlands geen aantrekkelijke taal is. Zeker wel! Het is een taal die ik nu probeer aan te prijzen bij anderstaligen en analyseer tot ik er soms bij kan neervallen. Daarnaast ondervind ik met het ouder en wijzer te worden, dat mijn moedertaal een bijzondere taal is. Hoe kan het best de relatie weergeven die ik heb met mijn eigen taal?
Het is beetje zoals het lezen van een werk van Jeroen Brouwers. Op eerste zicht lijkt een zin heel eenvoudig, bijna een niemendalletje en dan plots een vijftal secondes later besef je plots hoe subtiel die woorden wel zijn. Ze zijn niet zomaar daar terecht gekomen. Het lijkt alsof de auteur op een wit canvas met een penseel heel subtiel kleurschakeringen heeft aangebracht. Ze een paar dagen heeft laten drogen en dan de volgende penseeltrek heeft aangebracht. En als je dan 1 of 2 stappen achteruit zet, zie je plots hoe alles een prachtig samenspel vormt. Het volledige plaatje klopt en wanneer je dan de allerlaatste bladzijde omslaat dan overvalt je plots een heel bijzonder gevoel. Een gevoel dat je als lezer graag ervaart en dat je precies hebt mogen meereizen van A tot Z met de auteur.
Wel, gisteren na de hel in Wales vroeg ik me eventjes af wat bondscoach Marc Wilmots zou kunnen leren van Brouwers. Ja, ik weet het, Stallie heeft zo van die rare hersenspinsels! Vergeef het me, maar het is ook een beetje beroepsmisvorming aan het worden. Ga nu niet alstublieft niet lopen want ik weet het wel dat een voetbalcoach vergelijken met een auteur van de Nederlandse taal dat houdt totaal geen steek. Maar sta me toch even toe om deze bizarre denkoefening op deze plek eens proberen te maken.
Na vanavond staan de Rode Duivels weer netjes met hun dure voetbalschoenen terug op de grond. Balen zullen ze zeker om Bale zijn gevreesde uithaal. En als ik Twitter mag geloven stond daar geen ploeg op het veld die in staat lijkt om nog samenspel te creëren. Stilstaande fases dat ligt onze duiveltjes precies niet. Tot op heden is er geen beeldmateriaal dat aangeeft dat 'das Kampfschwein' het de moeite waard vindt om daar trainingsminuten aan te verspillen. Tja, een buurland die een bepaalde beker meebracht uit Brazilië deed dat wel. En op het veld leek die ploeg een geoliede machine.
En laat het nu net diezelfde gedrevenheid en 'Gründlichkeit' zijn waarmee Brouwers schrijft. Bij hem zijn er heel veel stilstaande fases waar het woord wordt rond gespeeld en uw hoofd geneigd zal zijn om het bewustzijn te verliezen. En vergis u niet, de man heeft heel grondig nagedacht voor hij ook maar 1 woord op papier neerschrijft. In een van zijn weinige interviews gaf hij ooit toe dat hij er een grondige hekel aan heeft dat het vooral de inspiratie zou zijn die noodzakelijk zou zijn om te kunnen blijven schrijven. De woorden vallen bij deze Nederlander echt niet zomaar uit de lucht. Net zoals de doelpunten in heel veel wedstrijden niet uit de lucht komen vallen. Hij verkiest het om eerder heel doelgericht zijn woorden en zinnen neer te pennen. Stap voor stap worden woorden omgezet in een lijnenspel van links naar rechts dat soms in een versnelde fase terecht kan komen en dan duikt uit het niets de spits op. Deze scoort dan een zin die al de andere zinnen nog meer diepgang geeft. Het samenspel haalt het iedere keer van toevalstreffers.
Maar dit vergt wel wat oefening en heeft in de meeste gevallen weinig met inspiratie te maken. Eerder met volharding en geloof dat wat je neerschrijft in elke omstandigheid het grotere nut zal dienen. 'Bad vibrations' die zijn zeker en vast ook te vinden in zijn pennenvruchten maar zelfs die woorden zijn zo gericht gekozen dat ze nog weten te scoren. Er is geen enkel omweg naar het doel en je komt er enkel en alleen als je volledig inzet om er te geraken waar ook Brouwers is geraakt. Maar je hebt bijna geen enkele keuze en realiseert al heel snel dat er is maar 1 weg is om de essentie te begrijpen en dat is de weg vooruit. Zelfs mocht die eindigen in verlies en tegenspoed dan was de weg er naartoe nog de moeite waard.
Net zoals op een voetbalveld kom je bij Brouwers antihelden en underdogs tegen. Het zijn 'mensen van papier' die je soms wenst een keer goed door mekaar te schudden. 'Zie jij nu echt niet wat ik al op kilometers heb zien aankomen of wens je het gewoon niet te willen zien?' Je hebt zin om het uit te schreeuwen en de fictieve mens eerst eens alles duidelijk te maken voor hij zich in het ongeluk stort. Hun 'flaws' zijn zo duidelijk dat je ogen er bijna pijn van gaan doen. Het raderwerk is gewoon in gang gezet en er is geen weg terug. Maar het is ook geen schande om dan tot de slotzin te komen dat je het gewoon niet zag of plots niet meer weet wat je nog moet denken.
Weinig personages in de creaties van Jeroen maken dan ook gekke bokkensprongen of gaat plots als kippen zonder hoofd op een veld staan rondlopen. Je bent een spits, aanvaller of verdediger en daartussen bestaat er weinig speelruimte en gun je iemand anders ook niet die beweegruimte. Je dan plots achter een bepaalde lijn gaan willen verstoppen, heeft geen zin. In tegendeel, het zou heel het verhaal als een pudding in mekaar doen zakken. Je gaat de oven ook niet opentrekken als je tulbandcake net op het punt staat perfect te rijzen. Want we weten allemaal wat daar het resultaat van is: de vuilbak. En je mag dan weer van nul beginnen. 'Schoenmaker blijf bij je leest', dat is gevoel dan je overvalt bij het lezen van Brouwers. Ik zie Jan Vertonghen heel graag (ik heb een boontje voor verdedigers) maar waarom laat je net hem op heel cruciaal moment een vrije trap nemen? Vreemd? Probeer je daarmee de tegenstander zand in de ogen strooien? Ben dan geneigd af te haken.
Dus geef me maar een heel moeilijk te door worstelen werk van de grootmeester Brouwers waar de vonken pas vanaf spatten nadat het je echt hebt laten inwerken. Waar je soms met je vergrootglas op moet gaan zitten of net een stapje moet terug zetten om het bos door de bomen te zien. Wilmots en Brouwers een wereld van verschil. De twee spreken zeker en vast niet dezelfde taal. Maar ik vraag me meer en meer af na de heel koude douche die 11 Duivels over zich heen kregen in het land van de draken of het niet eens tijd wordt om onze bondscoach een Brouwers cadeau te doen. En op de allereerste bladzijde zou ik dan ook nog het volgende citaat van de auteur neerpennen:' “Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.” Ik ben er bijna van overtuigd dat de eerder lome spitsen van gisteren die boodschap ook zullen begrijpen.
Niet dat ik nu geen fan meer ben van ons nationaal elftal. Ik was er ook toen ze het minder deden of we precies nooit nog zouden meetellen. Want soms moet je gewoon geduld leren opbrengen en hopen dat het op een dag wel weer lukt. De Welsh Dragons hebben heel lang moeten wachten op een gloriemoment. Je hoort hen dit ook te gunnen. Brouwers wordt veel gegund. Hij schrijft namelijk niet het ene werk na het andere. Heb ooit het ware genoegen Dimitri Verhulst naast Brouwers aan te treffen op de boekenbeurs. De blik van Verhulst in zijn ogen toen hij mij probeerde te overtuigen om 'Het Hout' te lezen die vergeet ik nooit. Ze kroop onder mijn huid. Moest het collectief schrijverschap meer kans op slagen hebben dan weet ik bijna zeker in welke ploeg Verhulst wenst te spelen.
Geef me dus maar op een regenachtige dag een Brouwers. Naar mijn aanvoelen is het dan ook hoog tijd dat onze bondscoach 'Game of Thrones' aan de kant legt. Vuurspuwende draken hebben we gisteren in actie gezien. Those are history! De boodschap is duidelijk. Brouwers zou nu zijn pen neerleggen en even herbronnen en dan is er maar 1 weg: VOORUIT!! Parijs is just around the bend....
Maar graag laat ik Jeroen Brouwers zelf aan het woord in deze eerder vreemd klinkende blog post:
"...doordat je je hebt ontworsteld aan de geijkte rommannetjes-makerij, die, volgens alle ongetalenteerden, bestaat uit 'een verhaal', met 'een begin', een 'ontwikkeling' en 'een eind', vanzelfsprekend en verrassingloos verlopend van A naar Z. Schrijven verloopt immers niet met behulp van bestaande plattegronden en via van tevoren uitgestippelde routes. Schrijven heeft te maken met de krochten die in jezelf zitten, met het te voorschijn halen van de schatten die zich daarin bevinden: dat te doen zonder zuurstofmasker, zonder bespijkerde schoenen, zonder een koffertje bij je met daarin je tandenborstel, je lunchpakket, 1 schone onderbroek en de foto van je gezinnetje."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten